Người lao động sau một thời gian tham gia đóng Bảo hiểm xã hội, nếu không tiếp tục tham gia BHXH sẽ được nhận tiền bảo hiểm xã hội 1 lần. Vậy chế độ Bảo hiểm xã hội 1 lần là gì? điều kiện hưởng, mức hưởng, thành phần hồ sơ và những thông tin liên quan sẽ được Trung tâm đào tạo HR Eduplus cập nhật mới nhất như sau:
1. Bảo hiểm xã hội 1 lần là gì?
Căn cứ theo Điều 3 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 thì bảo hiểm xã hội là sự bù đắp một phần thu nhập dành cho người lao động khi người lao động bị ốm đau, thai sản hay bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết. Dựa vào cơ sở này mà trong một số trường hợp những người lao động tham gia BHXH sẽ được yêu cầu giải quyết BHXH 1 lần.
Vậy điều kiện hưởng BHXH 1 lần là gì?
2. Điều kiện hưởng BHXH 1 lần
2.1. Những trường hợp được hưởng BHXH 1 lần
Căn cứ theo Điều 60, Luật BHXH Việt Nam số 58/2014/QH13 quy định rõ những trường hợp được nhận BHXH 1 lần bao gồm:
- Đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH;
- Đủ 55 tuổi mà chưa đủ 15 năm đóng BHXH và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện (đối với lao động nữ hoạt động ở xã, phường, thị trấn);
- Ra nước ngoài để định cư;
- Người đang bị mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế;
- Công an, bộ đội khi phục viên, xuất ngũ, thôi việc mà không đủ điều kiện để hưởng lương hưu;
- Người tham gia BHXH bắt buộc sau 01 năm nghỉ việc hoặc tham gia BHXH tự nguyện sau 01 năm không tiếp tục đóng mà chưa đủ 20 năm đóng (Điều 1 Nghị quyết 93/2015/QH13).
Người lao động tham gia đóng Bảo hiểm xã hội thuộc 1 trong 6 trường hợp trên, căn cứ vào tình hình thực tế của mình có thể gửi yêu cầu đến cơ quan BHXH để hưởng BHXH 1 lần theo quy định.
2.1 Trường hợp không được nhận bảo hiểm xã hội 1 lần
Người lao động tham gia BHXH bắt buộc và thuộc 6 trường hợp kể trên có thể nhận BHXH một lần, tuy nhiên người lao động thuộc 04 trường hợp sau đây sẽ không được nhận BHXH một lần, cụ thể gồm:
TH 1. Người lao động chưa đủ 1 năm nghỉ việc
Theo Khoản 1, Điều 1, Nghị quyết 93/2015/QH13, NLĐ tham gia BHXH bắt buộc sau 1 năm nghỉ việc mà không tiếp tục đóng BHXH khi có yêu cầu thì được nhận BHXH một lần.
Như vậy, NLĐ chưa nghỉ việc hoặc nghỉ việc chưa đủ 01 năm thì không đủ điều kiện nhận BHXH một lần.
TH 2. Người lao động đủ tuổi nghỉ hưu và đủ 20 năm đóng BHXH
Theo Điểm a, b, Khoản 1, Điều 8, Nghị định 115/2015/NĐ-CP, NLĐ được nhận BHXH một lần khi:
- Đã đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH hoặc theo quy định tại Khoản 3, Điều 54 của Luật Bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 15 năm đóng bảo hiểm xã hội và không tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện;
- Sau một năm nghỉ việc mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và không tiếp tục đóng BHXH.
Như vậy, NLĐ đã đủ tuổi nghỉ hưu và đủ 20 năm đóng BHXH sẽ không được nhận bảo hiểm xã hội một lần mà sẽ được hưởng lương hưu theo quy định.
TH 3. Người lao động mắc bệnh nhưng không phải bệnh hiểm nghèo
Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định người mắc bệnh tật nhưng không phải các loại bệnh sau đây thì sẽ không được hưởng BHXH một lần, bao gồm:
- Ung thư;
- Bại liệt;
- Xơ gan cổ chướng;
- Phong, lao nặng;
- Nhiễm HIV chuyển sang giai đoạn AIDS.
TH 4. Người lao động không chứng minh được đang định cư ở nước ngoài
Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định người lao động ra nước ngoài để định cư cũng được hưởng bảo hiểm xã hội một lần;
Tuy nhiên, trong trường hợp nếu ra nước ngoài để định cư hoặc không có giấy tờ chứng minh về việc định cư thì không được nhận BHXH một lần, trừ trường hợp đáp ứng điều kiện khác quy định tại Khoản 1, Điều 60, Luật Bảo hiểm xã hội 2014.
3. Cách tính bảo hiểm xã hội 1 lần
Căn cứ Khoản 4, Điều 19, Thông tư 59/2015/TT-BLĐTBXH quy định trợ cấp BHXH 1 lần được chi trả dựa trên thời gian người lao động tham gia BHXH và mức bình quân tiền lương (Mbqtl) tháng đóng BHXH như sau:
Mức hưởng = (1,5 x Mbqtl x thời gian tham gia BHXH trước năm 2014) + (2 x Mbqtl x thời gian tham gia BHXH từ năm 2014)
Lưu ý:
- Trường hợp chưa đóng đủ 1 năm thì mức hưởng bằng số tiền đã đóng, mức tối đa bằng 02 tháng mức bình quân tiền lương.
- Thời gian tham gia BHXH lẻ: từ 1-6 tháng tính ½ năm; từ 7-11 tháng tính 1 năm.
- Mức hưởng BHXH một lần không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện (Trừ trường hợp bị bệnh hiểm nghèo)
Tuy nhiên, mức bình quân tiền lương của người lao động sẽ phụ thuộc vào việc người lao động đang đóng BHXH theo bậc hệ số nhà nước hay theo mức tiền lương của đơn vị sử dụng lao động tư nhân.
Cách tính mức tiền hưởng chế độ bảo hiểm xã hội 1 lần.Đối với người lao động đóng BHXH theo hệ số nhà nước thì mức bình quân tiền lương theo khu vực nhà nước:
Mức bình quân tiền lương = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH (hệ số x mức lương cơ sở) của T năm cuối trước khi nghỉ việc /(Tx12 tháng)
| Thời gian bắt đầu tham gia BHXH | Số năm cuối để tính bình quân tiền lương đóng BHXH (T) |
| Trước ngày 01/01/1995 | 5 năm |
| Từ 01/01/1995 đến 31/12/2000 | 6 năm |
| Từ 01/01/2001 đến 31/12/2006 | 8 năm |
| Từ 01/01/2007 đến 31/12/2015 | 10 năm |
| Từ 01/01/2016 đến 31/12/2019 | 15 năm |
| Từ 01/01/2020 đến 31/12/2024 | 20 năm |
| Từ 01/01/2025 | Toàn bộ thời gian đóng BHXH |
Đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định.
Mức bình quân tiền lương = Tổng số tiền lương tháng đóng BHXH/Tổng số tháng đóng BHXH.
4. Hồ sơ hưởng bảo hiểm xã hội một lần
Căn cứ Điều 109, Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định hồ sơ hưởng BHXH một lần bao gồm:
- Sổ bảo hiểm xã hội (bản chính)
- Đơn đề nghị hưởng bảo hiểm xã hội một lần của người lao động.
Đối với người ra nước ngoài để định cư phải nộp thêm bản sao giấy xác nhận của cơ quan có thẩm quyền về việc thôi quốc tịch Việt Nam hoặc bản dịch tiếng Việt được chứng thực hoặc công chứng một trong các giấy tờ sau đây:
- Hộ chiếu do nước ngoài cấp;
- Thị thực của cơ quan nước ngoài có thẩm quyền cấp có xác nhận việc cho phép nhập cảnh với lý do định cư ở nước ngoài;
- Giấy tờ xác nhận về việc đang làm thủ tục nhập quốc tịch nước ngoài; giấy tờ xác nhận hoặc thẻ thường trú, cư trú có thời hạn từ 05 năm trở lên của cơ quan nước ngoài có thẩm quyền cấp.
5. Nơi đăng ký hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần
Người lao động nộp sổ bảo hiểm xã hội ở đâu? là băn khoăn của nhiều người lao động trong trường hợp họ tham gia bảo hiểm xã hội tại địa phương này nhưng sinh sống và tạm trú tại một địa phương khác.
Căn cứ theo các quy định tại khoản 2 Điều 1 và Điều 20 Quyết định 636/QĐ-BHXH thì người lao động sẽ nộp sổ bảo hiểm xã hội kèm trong bộ hồ sơ hưởng BHXH 1 lần cho cơ quan BHXH cấp quận/ huyện hoặc BHXH tỉnh (trong trường hợp BHXH tỉnh được phân cấp giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần) nơi người lao động có hộ khẩu hoặc sổ tạm trú theo quy định của pháp luật.
Như vậy, người lao động đang tạm trú ở địa phương nào thì có thể nộp hồ đăng ký hưởng bảo hiểm xã hội 1 lần tại cơ quan BHXH của địa phương đó.
6. Hình thức gửi hồ sơ hưởng BHXH 1 lần
Người lao động nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan BHXH.
6.1. Thời gian giải quyết hồ sơ BHXH 1 lần
Quy định tại khoản 4, Điều 110, Luật bảo hiểm xã hội 2014 về giải quyết hưởng BHXH 1 lần trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ theo quy định đối với trường hợp hưởng bảo hiểm xã hội một lần, cơ quan BHXH có trách nhiệm giải quyết và tổ chức chi trả cho người lao động.
Trường hợp không giải quyết thì cơ quan BHXH phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Quá thời hạn mà chưa nhận được tiền BHXH 1 lần
Trong trường hợp người lao động làm đúng thủ tục hưởng BHXH 1 lần và đã nhận được giấy hẹn từ cơ quan BHXH mà vẫn chưa nhận được tiền thì phải làm sao?
Nếu người lao động vẫn chưa nhận được tiền trong trường hợp nêu trên có thể có lỗi trong quá trình liên hệ với bạn. Người lao động cần cung cấp thông tin về Phiếu hẹn đến cơ quan BHXH để kiểm tra lại quá trình xử lý hồ sơ, đảm bảo giải quyết kịp thời quyền lợi của người lao động.
7. Kết quả hưởng BHXH 1 lần
Người lao động nhận kết quả giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội 1 lần gồm:
- Bộ hồ sơ gồm các giấy tờ liên quan theo hình thức đã đăng ký tại mục 5.
- Tiền BHXH 1 lần.
Phương thức nhận tiền bảo hiểm xã hội một lần
Người hưởng BHXH 1 lần có thể nhận tiền trợ cấp trực tiếp tại cơ quan BHXH, thông qua dịch vụ bưu chính công ích hoặc nhận tiền BHXH 1 lần qua tài khoản ngân hàng;
- Nếu người hưởng đăng ký chi trả chế độ bằng hình thức chi trả qua ATM sẽ được cơ quan BHXH được chuyển tiền vào số tài khoản đã đăng ký (đó có thể không phải số thẻ ATM của người đăng ký hưởng).
- Nếu người hưởng đăng ký lãnh tiền BHXH 1 lần trực tiếp, khi đến cơ quan bảo hiểm xã hội nơi thụ lý hồ sơ, bạn cần mang theo giấy hẹn và căn cước công dân để được hỗ trợ chi trả theo đúng quy định.
Trường hợp ủy quyền nhận BHXH 1 lần cho người khác lĩnh thay. Người được ủy quyền nộp Giấy ủy quyền (mẫu số 13-HSB) hoặc Hợp đồng ủy quyền cho cơ quan BHXH hoặc cơ quan Bưu điện nơi chi trả; xuất trình CMND/CCCD hoặc giấy tờ tùy thân có ảnh; nhận tiền và ký nhận tiền trên Danh sách chi trả hoặc Giấy nhận tiền.
Như vậy trọng bài viết trên đây Trung tâm đào tạo HR Eduplus chia sẻ những thông tin tổng quan và cần thiết nhất về chế độ bảo hiểm xã hội 1 lần. Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội đáp ứng điều kiện có thể gửi yêu cầu hưởng chế độ đến cơ quan BHXH theo quy định của pháp luật.
Bài viết có sự tham khảo của website: baohiemxahoi.gov.vn